Kearifan pemikiran cendikiawan tempatan dalam rekabentuk dalaman masjid tradisonal / Azizul Azli Ahmad, Aizan Hj Ali @ Mat Zin dan Ezrin Arbi

Kedatangan Islam di Nusantara telah mewarnai seni dan seni bina yang terdapat di Alam Melayu, khususnya di Semenanjung. Usaha cendekiawan tempatan mentafsirkan kefahaman budaya berdasarkan syariat Islam turut memperkaya seni bina Islam. Seni bina masjid yang wujud di Alam Melayu sejak daripada awalnya mempunyai gaya rupanya yang tersendiri. Kefahaman budaya dan pengertian ur‟f dalam masyarakat Melayu pernah berjaya melahirkan satu pemikiran seni bina yang mempunyai jatidiri setempat. Bukan sahaja gaya seni binanya yang khusus, rekabentuk dalaman masjidnya pun direka berdasarkan kreativiti kearifan cendekiawan tempatan, termasuklah komponen-komponennya seperti mihrab, mimbar, tiang seri, serambi, ruang solat, dinding, lantai, siling dan bukaan yang merupakan unsur penting dalam pembentukan ruang dalaman sesebuah masjid. Kertas ini membincangkan hasil kajian mengenai keistimewaan Masjid Kampung Tuan, Kemaman sebuah masjid tradisional yang dibina pada tahun 1830. Ruang dalamanya tidak mempunyai sebarang tiang sokongan, tidak juga tiang seri, seperti masjid-masjid lain di Nusantara. Penyelesaian rentangan tanpa tiang-tiang perantara merupakan hasil pemikiran rekabentuk yang amat maju kerana
ruang solat tanpa tiang boleh dimanfaatkan semaksimum mungkin dan segi saf dan pandangan ke arah mibrab dan mimbar. Di era moden, pemikiran seumpama mi juga berkembang di Indonesia pada awal tahun 1960-an.