Pengurusan kewangan masjid: kajian di daerah Ranau, Sabab / Suhailin Lajimin

Masjid merupakan sebuah tempat yang amat suci dan merupakan pusat ibadah bagi umat Islam. Di samping itu ia turut dituntut untuk memperkasakan pengurusan kewangan masjid bagi melaksanakan pelbagai aktiviti atau program mengimarahkannya. Maka kajian ini dilaksanakan bagi mengkaji pengurusan kewangan masjid di daerah Ranau, Sabah. Objektif kajian ini iaitu bagi menjelaskan pengamalan pengurusan perekodan dan pelaporan kewangan masjid, mengenal pasti sumber pendapatan dan perbelanjaan kewangan masjid, dan menganalisis kawalan kualiti kewangan melalui proses audit kewangan masjid di daerah Ranau, Sabah. Bagi mencapai objektif kajian ini, kaedah perpustakaan dan carian internet google scholar, researchgate dan Iain-lain lagi digunakan bagi mendapatkan data sekunder berkaitan dengan pengurusan kewangan masjid. Seterusnya kajian lapangan menggunakan metode temu bual bagi mendapatkan data primer daripada 14 orang responden iaitu tujuh orang pengerusi masjid dan tujuh orang bendahari masjid yang terlibat secara langsung dalam pengurusan kewangan masjid. Data yang diperolehi dianalisis menggunakan metode induktif dan deduktif. Kajian ini menggunakan Teori Pengganggaran Pusat Tanggungjawab (PTj) dan Model Pengurusan Kewangan Sektor Awam (PKSA). Kajian ini merupakan kajian kualitatif sepenuhnya yang menggunakan kaedah kajian temu bual manakala reka bentuk kajian ialah kajian kes berbilang dan menggunakan persampelan bertujuan. Dapatan kajian menunjukkan bahawa pengamalan pengurusan kewangan masjid dari aspek perekodan dan pelaporan di daerah Ranau, Sabah hanya melibatkan pengerusi dan bendahari sahaja. Sumber pendapatan masjid antara RM20.00 hingga RM2000 seminggu, RM80.00 hingga RM8000.00 sebulan dan RM960.00 hingga RM96000.00 setahun daripada hasil derma, sedekah, sumbangan orang perseorangan, kerajaan, NGO, wakil rakyat dan sewaan. Manakala perbelanjaan kewangan masjid antara RM0.00 hingga RM 100.00 seminggu, RM0.00 hingga RM 1300.00 sebulan dan RM 1000.00 hingga RM20,000.00 setahun bagi perbelanjaan bayaran bil elektrik dan air, pelaksanaan aktiviti-aktiviti masjid, saguhati pekerja, sumbangan kepada penduduk, penyelenggaraan, baikpulih dan menggantikan peralatan masjid yang rosak. Bagi kawalan kualiti melalui proses audit kewangan menunjukkan audit kewangan tidak dilaksanakan namun demikian majoriti masjid melaksanakan audit dalam bagi pelaporan kepada JHEAINS Ranau, Sabah. Hasil kajian ini dapat memberikan panduan kepada ahli jawatankuasa masjid atau pembuat dasar seperti Jabatan Agama Islam Negeri bagi merangka beberapa garis panduan yang boleh membantu pihak pengurusan masjid untuk mempertingkatkan keupayaan pengurusan kewangan masjid.